Podróż druga, czyli witaj maj, piękny maj

Gdybym powiedział, że nic nie pamiętam to bym skłamał. A tak miał zaczynać się ten wpis – nic nie pamiętam. Prawda jest taka, że pamiętam całkiem sporo. Wylądowaliśmy przy pomniku Czterech Śpiących. Znów o nim wspominam i znów zaznaczę, że pochylimy się nad nim przy najbliższej okazji. Teraz nie pora na to, bo i tak jesteśmy spóźnieni.

Dziękuję, że przypominasz mi ten spacer, bo mnie naprawdę pamięć zwiodła i zawiodła już skutecznie. A i dla mnie Praga to dzieciństwo, bo pomimo mojego pomieszkiwania odkąd pamiętam na dalekiej Białołęce (bo czy to jeszcze Warszawa, proszę Państwa?), to na Pradze właśnie mieściło się moje przedszkole i to tam długo, długo pracował i znowu pracuje Tata.

Idąc wzdłuż Alei Solidarności, dotarliśmy do miśków, czyli tam, gdzie śmiercią głodową aparatu skończyła się nasza poprzednia wyprawa. Tym razem też nie mieliśmy szczęścia, ale to nie sprzęt bezduszny zawiódł tylko włochata fauna, która powinna zabawiać gawiedź, a zamiast tego spała sobie w najlepsze. Trochę mi wstyd za to przedmiotowe podejście, ale jakoś tak z lat szczenięcych mi zostało, że miś praski ma robić paszczą do widzów, a nie leżeć do góry brzuchem albo chować się po norach. Po prostu tak ma być. Dobrze, że chociaż kąpiące się gołębie uratowały sytuację .

Misie spacerują, do zdjęć pozują, kiedy chłodno i rześko, a wówczas światło do zdjęć nie powala. Kiedy ciepło i słońce kolory wysyca, przychodzi czas na drzemki w cieniu. Zatem, nadal nie usatysfakcjonowana niedźwiedzią foto-dokumentacją, obiecuję próbować do skutku.

Rozkapryszone dzieci, obrażone na niedobre misie poszły kupić sobie loda naprzeciw wejścia do Parku Praskiego. Kiedy tylko się zaopatrzyliśmy, kiedy wszystkie cztery ręce były zajęte trzymaniem, chowaniem, przekładaniem, podawaniem, wtedy nadarzyła się wspaniała okazja, żeby zrobić zdjęcia ułanom jadącym na paradę. W jednej chwili okazało się, że wszystko, co do tej pory robiły cztery teraz z powodzeniem robią moje dwie dłonie – moja Lepsza Połowa poleciała fotografować. Niestety, blask który bił od ułanów prześwietlił zdjęcia.

Wykazałam się niewątpliwie refleksem nieprzeciętnem. Tylko znowu nie okiełznałam wystarczająco szybko ustawień, a i dłoń nieco drżącą była. Będzie coraz lepiej. Szykujemy się na polowania na dwa aparaty.

Lody dojedliśmy na placyku naprzeciw Kościoła Świętego Floriana (właściwie Bazyliki katedralnej św. Michała i św. Floriana w Warszawie), spoglądając to na budowlę prężącą się dumnie w promieniach majowego słońca, to na pomnik ks. Skorupki, który „ładny, tylko coś ma z oczami”, to na dzieci biegające wkoło.

Ciepło i powoli, spokojnie, wolniej, spokojniej… Dwóch Panów zasiadło na jednej z ławek z powiewającą papierową flagą, wszak to święto narodowe. I siedzieli tacy pogodni. Starsza pani z gracją rozdawała papierowe karteczki na białych słomkach. Przed Katedrą dzieci biegały i uskuteczniały rowerowe szaleństwa. Dziadek w ramionach utulił małego aniołka. Niezrozumiała symbioza i jakie to proste

Jak się zje loda i wypraży na słońcu, to chce się poodpoczywać. Wtedy nie szuka się śmigających wróbli albo rozwrzeszczanej dzieciarni, co by im foto zrobić. Szuka się obiektów, które są równie leniwe jak my. Tak też zrobiliśmy.
Rozkopana Aleja Solidarności, jak wielki mężczyzna w rozpiętej koszuli rozciągnięty na leżaku i grzejący się w niemym zachwycie – nie do końca śliczny, nie bardzo poukładany, ale za to jaki zadowolony.

Szpital Praski – akordeon olbrzyma rozciągnięty i rzucony między drzewami. No i Wisła. Dama w pełnej krasie, dostojna w każdym powolnym ruchu. I lśni i błyszczy i czaruje. I może trochę gdzie niegdzie zaniedbana, ale mówcie, co chcecie – piękna jest!

I warto się zatrzymać. Zauważyć. Docenić. W myśl zasady „cudze chwalicie, swego nie znacie” postanowiliśmy snuć te opowieści, spacerować, uczyć się i spijać klimat niepowtarzalny. Bo to miasto jest piękne, przecięte niebieską szarfą, siatką przybrudzonych uliczek, skwerów, z industrialnym Ursynowem, urokliwymi Bielanami i praskim folklorem.

Na chwilę przerwaliśmy nasz flirt z królową polskich rzek i zeszliśmy z mostu Śląsko-Dąbrowskiego na dół, na praską stronę. Idąc wzdłuż ulicy Wybrzeże Szczecińskie, doszliśmy do ulicy Kłopotowskiego. Po drodze mijaliśmy zieleniące się drzewa, spoglądaliśmy na obdrapane bloki, które w deszczu, w szarzyźnie, straszyłyby – nic więcej. Teraz jednak, zatopione w błękicie, nie raziły, nie były brzydkie. Może tylko trochę zmęczone.

Wyglądają ciepło, swojsko, chociaż są brudne i obdrapane, są miękkie tynkiem, kolorowymi balkonami, kwiatami, bibelotami wszelkiej maści, żyją. Nie zamrażają spojrzenia nadmiarem szkła. Nie odpychają brakiem okien, niekończącą się lustrzaną taflą, bez twarzy.

Nic takiego nie można powiedzieć o gmachu Urzędu Stanu Cywilnego, zabytku, który jest doskonałym dowodem na to, że warto spacerować, szukać, znajdować. W towarzystwie zaniedbanych bloków i kamienic stoi pięknie odnowiona rekonstrukcja wspaniale zdobionego, dziewiętnastowiecznego budynku.

Kolejnym przystankiem naszego spaceru była kamienica przy Kłopotowskiego 9. Dla mnie, przy Karola Wójcika 9. Bo do dziś pamiętam, że kiedy byłem mały, zapytany gdzie mieszkam, jednym tchem mówiłem, że „mój adres to Karola Wójcika 9, mieszkania…”. Rzut oka na balkon, „ten, a może ten wyżej, nie pamiętam…”, zdjęcie na pamiątkę, uśmiech do zatartych wspomnień i poszliśmy dalej.

I nie udało się wejść na podwórko, chociaż tak bardzo chciałam. Jeszcze tam wrócimy.

Ulicą Panieńską doszliśmy do ulicy Stefana Okrzei, przeszliśmy ją i poszliśmy pod pomnik Kościuszkowców. Mam do niego jakąś słabość. I nie tylko dlatego, że jeździłem pod nim na rowerku o wdzięcznej nazwie „Reksio”. Wielki jest. To chyba najlepiej oddaje istotę mojego zachwytu nad nim. Wielki pomnik żołnierza w rozwianym płaszczu, który zawsze będzie większy ode mnie, nie ważne ile będę miał lat. Teraz dopiero zrozumiałem, doczytałem dokąd biegnie ten żołnierz. On biegnie ratować powstańczą warszawę, z karabinem, z rozpaczliwie wyciągniętą dłonią, z wzrokiem wpatrzonym w przeciwległy brzeg Wisły. Nie dobiegł i nigdy już nie dobiegnie.

Ten pomnik zawsze przerażał. Nadal, kiedy na niego patrzę, nogi lekuchno się uginają. Wygląda groźnie, nie przyjaźnie, w niczym nie przypomina pomników zwycięstwa, pomników dziarskich wojaków. Nie budzi poczucia bezpieczeństwa, ale dziwny niepokój. Przytłacza potężnymi rozmiarami. Kiedyś myślałam nawet, że to relikt przeszłości, że to może żołnierz wrogiej armii. Teraz patrzę spokojniej, chociaż niepewność pozostała.

Tak teraz sobie pomyślałem, że na Pradze mieszkałem dosłownie chwilę, cztery lata i to wtedy, kiedy nie bardzo jeszcze odrosłem od ziemi. A jednak strasznie to miło wspominam. Chwile, dosłownie chwile, ale pamiętam. Pamiętam jak Ojciec zabrał mnie nad Wisłę, na spacer po betonowym spacerniaku, który łukiem wcina się w rzekę. I ja zabrałem moją Piękną na taki spacer. A tam krzaczory nieokiełznane, wędkarze niezmordowani i nieodstraszalni, ptaki szalejące małe i duże i jednostki, pary, grupy wpatrzone w uśmiechnięte słońce. Sielanka.

Praskie damy nietrzeźwiejące, wylegujące się na zboczu wzgórza w strojach kąpielowych z lat osiemdziesiątych, tudzież top-less. Panowie maszerujący wokół kamienic z najukochańszymi kundlami. Niezależnie od dzielnicy szybkim krokiem przemykający biznesmani. Pary nie zważające ani na panie, ani na biznesmanów, beztrosko przechadzające się pod płaszczem żołnierza. Słońce.

Po powrocie pod pomnik, zrobiliśmy z daleka zdjęcia stojącym przy ulicy Krowiej ruinom kamienicy z początku XX wieku i zeszliśmy na dół ku Portowi Praskiemu. Port jest malowniczy. Nawet posterunek policji wodnej ukryty między drzewami ma swój urok. Cisza, spokój, tak niedaleko centrum miasta – polecam każdemu, kto relaksu szuka w centrach handlowych. Naprawdę warto spróbować bardziej tradycyjnie.

Ruszyliśmy dalej, w kierunku wspomnianych ruin. Wypalone, wymęczone, tajemnicze. I można uznać to za przypadek, że kiedy zaczęliśmy im robić zdjęcia, skutecznie zaczął nam w tym przeszkadzać jeden napastliwy trzmiel. A może to wcale nie przypadek. Świat jest pełen dziwnych tajemnic. Może zaczęliśmy komuś zakłócać spokój i trzeba nas było przegonić.

W takich miejscach zawsze zastanawiam się co się stało. Czy ten piękny dom spłonął? Czy ktoś go podpalił? Czy pustostan zajął się ot, niedawno za sprawą nieuważnych lokatorów? Tak wiele wokół nas niewyjaśnionych historii. Tak blisko ukryte tajemnice.

Poszliśmy dalej ulicą Krowią do Okrzei i weszliśmy na podwórko, na którym ciało kamienicy ulega powolnemu rozkładowi. U szczytu jednej ze ścian dał się odczytać napis ułożony z wystających cegieł: data – 1903. Stąd możemy powiedzieć coś o wieku tego budynku. Nie staliśmy tam długo. Nie przeszkadzaliśmy więcej. Dziwne miejsce.

Wracając ulicą Okrzei w kierunku ulicy Targowej, widzieliśmy różne cuda. Bar Uniwersalny przy ulicy Sierakowskiego, który – może pomijając lokalizację – polecali byśmy każdemu, bo i prasa i książka i menu zacne i zacisznie, przyjemnie, miło po prostu.  Kapliczkę, małą, ukrytą, ciut zaniedbaną, ale niesamowitą i budzącą ciepły uśmiech, jak każda mała kapliczka. Kamienicę „Pod Sowami”, która swą nazwę zawdzięcza zdjętym już figurom sów, które niegdyś ją upiększały. Mijaliśmy też odnowione Kino Praha, którego fasadę wieńczą płaskorzeźby przedstawiające znanych polskich aktorów, którzy są wyjątkowo do siebie niepodobni.

Wybudowany w latach 1948-1949 gmach ozdobiono twarzami między innymi Romana Wilhelmiego, Kaliny Jędrusik, Tadeusza Łomnickiego czy Leona Niemczyka. Wszyscy jacyś tacy wielce zadziwieni, albo wielce groźni. Nie podoba mi się.

Nasza podróż skończyła się tam, gdzie się zaczęła, przy dworcu Wileńskim, przy Czterech Śpiących. A zakończyła się ciastkami kupionymi w cukierni przy Targowej, która wygląda jakby czas się w niej zatrzymał wtedy, kiedy jeszcze w pobliżu mieszkałem. I tak – praskie ponczowe jest najlepsze na świecie! Zapytajcie moją Piękną, ona mnie widziała jak je zajadałem…

Podróż pierwsza, czyli jak spotkaliśmy Rocha Kowalskiego i prześwietliliśmy misia

Decyzja była prosta – jedziemy na Pragę. Plan był taki, że pokażę mojej Pani, gdzie mieszkałem dziecięciem będąc, gdzie chodziłem do przedszkola, gdzie do fryzjera (to bardzo ważne, bo po przeprowadzce chodziłem do niego jeszcze przez długie lata, w sumie lat 19), gdzie rozbijałem łokcie jeżdżąc na rowerze i gdzie Rodzice prowadzali mnie na spacery. Taka ot podróż sentymentalna.

Może niezbyt oryginalnie postanowiliśmy zacząć od Pragi właśnie. Zapanowała, jak wiadomo, wszechobecna moda na pomieszkiwanie w starych wnętrzach, a w cieniu przedwojennych kamienic prężnie rozwija się sztuka współczesna, od klasycznej fotografii po pop-artowe wariacje na temat (na co na pewno zwrócimy uwagę przechadzając się dalej).

Ruszyliśmy z przystanku Tarchomin na Białołęce. Powiózł nas autobus-winda linii 144. Czemu winda? Krótkie autobusiki, których nazwy nie pomnę, ale obiecuję, że następnym razem zanotuję i podam ku przestrodze, o każdym przystanku powiadamiają pasażerów komunikatem poprzedzonym głośnym, nieznośnym ding-dong, który to dźwięk skutecznie wzbudza we mnie agresję i przywodzi skojarzenie z windą (być może w związku z intro do Love In An Elevator, Aerosmith). No to sobie pomarudziłem. Ale do rzeczy.

Już na początku podróży, pojawił się element grozy. I nie był on związany z tym, że ding-dong wyzwolił we mnie złorzeczącego demona. Jeszcze zanim wsiedliśmy, na przystanku, zaczęliśmy robić pierwsze fotki. Wtedy okazało się, że bateria aparatu może nie być tak naładowana ja byśmy sobie życzyli.

Moja wina. Aparat, chociaż fantastycznie się sprawuje, czego efekty będzie można śledzić na bieżąco, system powiadamiania o poziomie naładowania skonstruowany ma dość niefortunnie (z grubsza – nie powiadamia). Muszę się wreszcie nauczyć. A i zapasowy akumulator na nasze wojaże byłby wskazany.

…tak więc aparat poszedł spać do torby, po chwili przyjechała winda i ruszyliśmy.

Początkowo, chcieliśmy wysiąść przy pomniku Czterech Śpiących, czyli Pomniku Braterstwa Broni, który stoi na skrzyżowaniu ulic Targowej i Alei Solidarności (więcej o nim na pewno przy innej okazji), ale coś zaiskrzyło mi w głowie i za sprawą owej iskry wysiedliśmy na Placu Hallera (o placu też dziś nie napiszemy, bo to materiał na osobną podróż).

Winda odjechała w jedną stronę, a my podążyliśmy w przeciwną, w kierunku ulicy Jagiellońskiej. Ulicą Władysława Skoczylasa doszliśmy do skrzyżowania z ulicą Bertolta Brechta. I tam zaskoczył nas orzeł. Orzeł biały. Powiewał na maszcie. Umieszczony na czerwonym tle. Ale jakiś taki „stary” i jakiś taki bez korony. Poszliśmy to sprawdzić.

Okazało się, że przy ulicy Brechta mieści się Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego, a ów starodawny orzeł biały bez korony i na czerwonym tle to jego herb. Wikipedia podaje, że herb nie jest historyczny, a tylko wzorowany na takim.

Kiedy już rozwiązaliśmy „tajemnicę orła”, poszliśmy dalej ulicą Brechta w kierunku Jagiellońskiej, idąc wzdłuż której dotarliśmy do skrzyżowania z ulicą Radzymińską. Idąc dalej prosto weszlibyśmy do Parku Praskiego. My jednak skręciliśmy w prawo. Gdybyśmy rozpędzili się trochę bardziej, po chwili stanęlibyśmy przed bramą warszawskiego ZOO (gdybyśmy rozpędzili się trochę bardziej niż trochę, doszlibyśmy nad Wisłę). Ale że my się specjalnie nigdzie nie spieszymy, przekroczyliśmy bramę Kościoła, który mieści się przy samym skrzyżowaniu.

W promieniach słońca, w otoczeniu kwitnących drzew i mleczy Kościół Matki Boskiej Loterańskiej wyglądał pięknie. Podziwialiśmy go tylko z zewnątrz, bo w dniu święta był zamknięty, ale za to dokładnie obejrzeliśmy całe jego otoczenie. Puste drewniane ławeczki czekające na wiernych i na przygodnych wędrowców, na okalających teren kościoła murach ceramiczne obrazy przedstawiające kolejne stacje drogi krzyżowej, lekko zaniedbana, ale wciąż majestatyczna, a przy tym urokliwa dzwonnica. I figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem, która zdaje się mieć pieczę nad tym miejscem.

Naszą uwagę – trochę bardziej moją – przykuł głaz z wyrytym następującym tekstem:

Tu spoczywa Roch Kowalski,
bohater «Potopu».
Poległ w bitwie ze Szwedami
o Warszawę 29 lipca 1656 r.
RIP

Ciekawe, prawda? Chcących dowiedzieć się czegoś więcej o owym bohaterze i autentyczności miejsca jego spoczynku odsyłamy tutaj.

Rzeczywiście, głazy pamiątkowe nigdy jakoś nie wzbudzały mojego wybitnego zainteresowania, może – prozaicznie – ze względu na brak szczególnych walorów artystycznych. A może to pozostałość jakichś szczeniackich przemyśleń, a raczej bezmyślności. Pamiątka młodzieńczych, szkolnych wycieczek, gdzie przy kamieniach nie zwykło się przystawać. Błąd.

Wiedza wyniesiona z amerykańskich kreskówek pozwoliła nam rozszyfrować skrót RIP, jako Rest In Peace. Ale… ale jak to? Skąd by się tu wziął angielski skrót? Ha ha! A może to po łacinie? – pomyśleliśmy. W domu sprawdziłem i nie pomyliliśmy się.

Ciekawostka pierwsza
RIP to skrót łacińskiego REQUIESCAT IN PACE, co znaczy „niechaj spoczywa w pokoju”.

Wniosek jest prosty: za dużo amerykańskich kreskówek, ale jest jeszcze dla nas nadzieja.

Kiedy opuściliśmy mury kościoła, przeszliśmy na drugą stronę ulicy Ratuszowej i weszliśmy do Parku Praskiego. Spacerowaliśmy, sycąc oczy wszechobecną, wiosenną zielenią. Świeże powietrze i upływający leniwie czas sprawiły, że zgłodnieliśmy. Ale zanim napełniliśmy brzuchy, odwiedziliśmy Żyrafę.

Z Żelazną Żyrafą znam się nie od dziś. Minęło ponad 20 lat od naszego pierwszego spotkania, a ona wciąż patrzy na mnie z góry. Rzeźba wykonana przez Władysława Frycz, dar stołecznego ZOO dla warszawskich dzieci i blok mieszkalny dla niezliczonych wróblich rodzin – niezastąpiona.

Niejednokrotnie gościłam w warszawskim ZOO, ale z Żyrafą jakoś nie miałam przyjemności. Tak naprawdę, było to chyba dopiero nasze drugie spotkanie. Poważne niedopatrzenie.

Nigdy nie nazwałabym Żyrafy rzeźbą, wygląda raczej na twór metaloplastyczny, wykonany bliżej nieokreśloną techniką. Żelazna Żyrafa jest jedną z nielicznych pamiątek pozostałych po Biennale Rzeźby w Metalu, które odbyło się w roku 1968. Autor rzeźby, Władysław Dariusz Frycz był Kuratorem tego wydarzenia. Na Biennale złożyły się trzy wystawy: Międzynarodowa Wystawa Rzeźby w Metalu w Fotografii, Wystawa Mniejszych Form Rzeźby oraz stała Ekspozycja Dużych Rzeźb, gdzie pojawiła się nasza Żyrafa.

Na skraju parku, przy ulicy Ratuszowej, naprzeciw wejścia do ZOO jest barek. Tam zamówiliśmy hot-doga i hamburgera (o zgrozo!) i faktycznie się najedliśmy. Może nie najzdrowiej, ale smacznie i do syta. Polecamy.

Na pewno zdecydowanie zdrowiej i solidniej niż w znanych sieciach fast foodowych. Normalna, nie-syntetyczna bułka, elegancko wypchana kilkoma rodzajami sałatek, gdzieś w gąszczu zieleniny prawdziwa parówka i sos.

Następnie przeszliśmy na przełaj przez park w kierunku Alei Solidarności, gdzie swój wybieg mają niedźwiedzie brunatne zwane misiami. Misie były dwa. Jeden bardziej interaktywny i skory do pozowania do zdjęć, drugi stroniący od lamp błyskowych. Niestety, sesja zrobiona misiowi udała się tylko połowicznie, bo fotki – choć śliczne – wyszły ciut prześwietlone. Co więcej, w trakcie fotografowania misia, aparat padł. Spełnił tym samym groźby, które pokazywał na wyświetlaczu od początku podróży.

Tak to właśnie spotkaliśmy Rocha Kowalskiego i prześwietliliśmy misia.